Takiemu tematowi poświęcono pokaz w Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, towarzyszący wystawie „Ze snu czy z ducha? Fantastyczne malarstwo Teofila Ociepki”, znanego śląskiego prymitywisty, którego obrazy wypełnione są fantastycznymi zwierzętami. Pierwsze informacje o nich przekazał mu dziadek, rozbudzając wyobraźnię przyszłego artysty. Jego późniejsze zainteresowanie okultyzmem i mitologią słowiańską zaowocowało dziełami, które przenoszą odbiorcę do świata magii oraz legend (np. o bazyliszku).

Na pokaz przyrodniczy, wprowadzający w świat smoków i dinozaurów, Muzeum zaprasza do Zamku Żupnego w Wieliczce do 31 sierpnia 2022 r.
Dodatkowo pasjonującą historię prezentowanych zwierząt przedstawi Piotr Witalis z Muzeum Żup Krakowskich:
w lipcu w dniach 17, 19, 20, 21 i 22: dla dzieci o godzinie 10.00 i 11.00 a dla dorosłych o godzinie 13.00 i 14.00
w sierpniu w dniach 11, 12, 14, 28, 30 i 31: dla dzieci o godzinie 10.00 i 11.00 a dla dorosłych o godzinie 13.00 i 14.00.

Około 65 mln lat temu zakończyła się epoka dinozaurów. Minął czas wielkich gadów, których ciężki chód sprawiał, że ziemia drżała. Warto podkreślić, że jednak w skałach zachowały się ich wielkie kości, które uwidoczniały procesy geologiczne. Przypadkowo odkrywane przez ludzi, nieznane im wcześniej elementy szkieletów, budziły zainteresowanie i uruchamiały wyobraźnię co skutkowało powstawaniem rozmaitych legend o potężnych, niebezpiecznych stworach – smokach: wielkich, latających, ziejących ogniem jaszczurach. Broniły skarbów, były dobre lub złe, pomagały życzliwą radą albo szkodziły. Żywiły się zwierzętami hodowlanymi, żądały ofiar z pięknych kobiet. W kulturze przewijają się różne mityczne stworzenia, o których opowiadali szamani i „uczeni”. Mitologie całego świata przepełnione są jednorożcami, wilkołakami, sfinksami, wampirami….

Na ziemiach polskich żywe były wyobrażenia smoków i innych fantastycznych stworzeń. Najstarszy „znany” smok mieszkał w grodzie Kraka, w jaskini pod wzgórzem wawelskim. Znaleziska uważane za jego kości możemy oglądać obok wejścia do katedry na Wawelu. Zostały tam zawieszone już w średniowieczu: czaszka nosorożca włochatego, kość mamuta oraz żebro wieloryba. W 2008 roku polscy naukowcy ogłosili odkrycie drugiego polskiego „smoka” - z Lisowic. Ta niewielka miejscowość koło Lublińca na Śląsku zasłynęła odkryciem pierwszego prawdziwego dinozaura na naszych ziemiach – Silezaura. Niewątpliwie jest on najważniejszym dinozaurem w historii polskiej paleontologii, czyli nauki badającej szczątki zwierząt i roślin, które zachowały się do naszych czasów. Smoki, bazyliszki i inne fantastyczne stworzenia chętnie przedstawiał na swoich obrazach Teofil Ociepka.

Prezentowane okazy pochodzą ze zbiorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Centrum Edukacji Przyrodniczej oraz zbiorów prywatnych. Eksponaty zostały wyselekcjonowane w taki sposób, aby współgrały z przedstawionymi na obrazach fantastycznymi stworzeniami. Można zatem oglądać naturalne czaszki: hipopotama i nosorożca. Skamieniała czaszka nosorożca, jednego z największych po mamutach zwierząt epoki lodowcowej, przypomina czaszkę zawieszoną przy wejściu do Katedry Krakowskiej na Wawelu - od średniowiecza przypisywaną smokowi wawelskiemu.
Piotr Witalis

Fotografie:
1. Latający smok /szybująca jaszczurka Draco fimbriatus, (Uniwersytet Jagielloński, Centrum Edukacji Przyrodniczej), fot. D. Kołakowski