Muzeum up Krakowskich Wieliczka z okazji Barbrki zorganizowao wystaw Czym si rni pies od kogutka? Czyli rzecz o narzdziach pracy dawnych grnikw w Zamku upnym w Wieliczce. Poniewa w grudniu 2020 r. muzea s zamknite dla zwiedzajcych wystaw mona zobaczy online: www.muzeum.wieliczka.pl a jak tylko sytuacja pozwoli take realnie.
Wspomniany w tytule wystawy pies i kogutek to narzdzia, ktrych uywali pracownicy wielickiej kopalni soli w przeszoci. Kogutki byy narzdziami grupy kopaczy, wzki natomiast obsugiwaa grupa zajmujca si transportem urobku tzw. wozacze.
Kogutek to kilof, za pomoc ktrego grnicy nadawali bryom soli ksztat bawanw (walcw) oraz rozbijali due bryy soli na mniejsze. Od koca XIII w. do 1914 r., czyli do momentu zakoczenia rcznej eksploatacji soli w wielickiej kopalni, uywano kilka rodzajw kilofw. Rniy si budow w zalenoci od przeznaczenia, posiaday te swoje odrbne nazwy, np. kogutek, kijania Potem suyy ju tylko do okruszania i wyrwnywania cian.
Pies to drewniany wzek, ktry jest skrzyni lub platform umieszczon na kkach. Suy do przewoenia soli. Tego typu wzki wprowadzili do wielickiej kopalni Austriacy w 1785 r. Posiaday one mae kka wic aby sprawnie poruszay si po nierwnych, kopalnianych chodnikach przygotowywano dla nich specjalne podkady z drewna bukowego. Skd ich oryginalna nazwa? Jak wspomina Agricola w czasie jazdy, szczeglnie na zakrtach, wydaway dwiki podobne do szczekajcego psa, innym bardziej ten dwik kojarzy si z psim skowytem. Pocztkowo wzki miay drewniane koa, z czasem chcc wyduy wytrzymao k zastpiono je eliwnymi. Psy dominoway w kopalni do 1861 r. kiedy to powstaa pierwsza konna kolejka szynowa, ktra stopniowa zacza spycha je poza gwne trakty.
Ekspozycja Czym si rni pies od kogutka? Czyli rzecz o narzdziach pracy dawnych grnikw prezentuje szeroko tematyk technicznych urzdze grniczych uywanych w wielickiej kopalni na przestrzeni wiekw. W zbiorach Muzeum up Krakowskich Wieliczka zachowao si ich wiele od kilofkw i klinw po moty drewniane i elazne, duta, wierta, gracki, oseki, opaty, taczki, psy i beczki, . Dziki nim, w pocie czoa, przez stulecia, pracownicy kopalni eksploatowali i transportowali sl pozostawiajc za sob labirynt komr i korytarzy.
W kopalni nie mona funkcjonowa bez wiata lampka stanowia take osobisty sprzt grnika - std te na wystawie znajduj si kaganki i lampki grnicze z bogatej oraz cigle powikszanej kolekcji Muzeum.
Szczeglnie cenne i wzruszajce s przedmioty osobistego uytku wielickich grnikw pochodzce z kopalni: oryginalne czapki-kapelusze, buty, nakolanniki oraz gliniany garnuszek.
Urzdzenia grnicze i narzdzia s pokazane poprzez rne grupy pracownicze, ktre ich uyway: kopaczy, nosiczy, pakowaczy soli oraz cieli. Zabytkowe fotografie i dioramy tworz klimat kopalni i jednoczenie przybliaj dawne metody wydobywcze. Aranacj wzbogacaj efekty dwikowe, czyli odgosy pracy motw i wiertarek.
Na zakoczenie warto wrci jeszcze raz do kilofka - by on uniwersalnym narzdziem wystpujcym take w innych kopalniach. Musia peni wan rol i dobrze suy grnikom skoro znalaz swoje miejsce w grniczym godle.
Prezentowane obiekty pochodz ze zbiorw Muzeum up Krakowskich Wieliczka.
Autor wystawy: Piotr Witalis
Oprawa plastyczna: Aneta apczyska
Ekspozycja bdzie prezentowana w okresie 4.12.2020 - 7.02.2021 r., na razie online a jak sytuacja pozwoli take realnie.
Muzeum zaprasza
|