Pierwsza wystawa w Galerii 21 Gramów: prezentacja kultowych sprzętów audiowizualnych i projektów peerelowskiego wzornictwa przemysłowego spod szyldu Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego i Teletechnicznego.
Kurator: Cezary Lisowski
Utworzone w 1961 r. Zjednoczenie Przemysłu Elektronicznego i Teletechnicznego UNITRA zrzeszało kilkadziesiąt zakładów z trenu całej Polski zajmujących się (głównie) produkcją sprzętu RTV. W skład Zjednoczenia weszły m.in. Zakłady Radiowe im. Marcina Kasprzaka w Warszawie, Łódzkie Zakłady Radiowe Fonica, Warszawskie Zakłady Telewizyjne, Tonsil we Wrześni, bydgoska ELTRA, czy dzierżoniowska Diora. Pod wspólną marką powstawały zarówno radioodbiorniki, gramofony, telewizory, ale także sprzęt typu: aparaty telefoniczne, domofony czy kalkulatory. To w UNITRZE powstał pierwszy polski zegarek elektroniczny a z jej warsztatów na ulice Warszawy wyjechał pierwszy wóz transmisyjny dla Telewizji Polskiej. Ale zakres produkcji Zjednoczenia był jeszcze szerszy. W zrzeszonych zakładach powstawał sprzęt specjalistyczny m.in. wojskowe radiostacje, czy aparaty podsłuchowe dla Służb Bezpieczeństwa.
Z Ośrodka Wzornictwa COBRESPU – Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Elektronicznego Sprzętu Powszechnego Użytku, a także wzorcowni poszczególnych zakładów wychodziły każdego roku setki projektów wzorniczych dla produkowanego w UNITRZE sprzętu. Mimo zmieniających się w kolejnych dekadach mód, estetyk, produkty oznaczone charakterystycznym znakiem w formie stylizowanej na płytkę obwodu drukowanego litery U, odznaczały się zawsze prostym, powściągliwym designem, zachowując nowoczesny charakter.
W jednostkach wzorniczych UNITRY zatrudnieni byli często wybitni projektanci, lecz wiedza na temat autorstwa projektów poszczególnych sprzętów pozostaje dziś szczątkowa. Miłośnikom polskiej elektroniki znane są częściej nazwiska inżynierów i konstruktorów, projektanci form niemal zawsze pozostają anonimowi.
Wystawa w Domu Kultury Kadr, dla której punktem wyjścia jest przemysłowe dziedzictwo Służewca oraz sąsiedztwo nowej siedziby tej instytucji z terenami nieistniejących już zakładów UNITRY CEMI (ul. Wołowska 5), prezentuje kilkadziesiąt projektów w postaci: oryginalnych rysunków technicznych, plansz z koncepcjami plastycznymi, fotografii, katalogów, makiet, czy wreszcie gotowych produktów. Jest próbą spojrzenia na dorobek polskiego przemysłu elektronicznego i teletechnicznego nie od strony osiągnięć inżynieryjnych, lecz pod kątem ich wzornictwa. Pokazuje też w jak wielkim zakresie spuścizna projektowa Zjednoczenia UNITRA składa się na dorobek polskiego wzornictwa przemysłowego 2. Połowy XX w.
Obiekty prezentowane na wystawie pochodzą z prywatnych zbiorów Grzegorza Strzelewicza, Stanisława Małachowskiego oraz Galerii Sztuki Użytkowej Ekierka Siedem.
|