Jednym z najważniejszych twórców Młodej Polski był Stanisław Wyspiański (1869–1907), artysta totalny – autor witraży i polichromii, arcydzieł sztuki monumentalnej, zespołu witraży i polichromii w bazylice franciszkańskiej w Krakowie, niezrealizowanych do katedry na Wawelu oraz do Domu Towarzystwa Lekarskiego, portretów i krajobrazów, twórca nowej typografii i dramatopisarz, autor Wesela, którego tekst wszedł do potocznego języka Polaków.

Wyspiański swobodnie posługiwał się płynną, pulsującą linią, budował asymetryczną kompozycję, którą tworzyły diagonalne układy i malownicze sylwety, umiejętnie operował wielkimi, pustymi powierzchniami. Odpowiadała mu wyraźnie japońska ostrość obserwacji oraz – przyjęte i rozpropagowane przez impresjonistów – zatrzymanie w kadrze momentalnych ludzkich zachowań. Linia ta pełni też funkcję podkreślania, potęgowania, ale i upraszczania, syntezowania, sprowadzania kształtów i motywów do niemal abstrakcyjnych wyobrażeń. Uzyskiwanie w ten sposób zwięzłość i finezyjny skrót. Równie ważne były stosowane przez niego płaskie plamy, wyraźnie okonturowane, budują dekoracyjną całość jego kompozycji. Było to o tyle ważne, że artysta wysoko cenił właśnie kategorię dekoracyjności. Może nawet najwyżej. Powtarzał swoim uczniom: „obraz jest dobry wówczas, jeżeli jest dekoracyjny, tylko dekoracyjny obraz może być dobry”. Nie mniej ważnym środkiem plastycznej wypowiedzi był dla Wyspiańskiego kolor. Barwy zestawiał podobnie, jak czynili to japońscy twórcy. Z upodobaniem wprowadzał ostre, zgrzytliwe kontrasty, czerwień z różem, szafirem i cytrynową żółcią.

Ekspozycja WYSPIAŃSKI jest zbudowana wokół kilku kluczowych dla artysty wątków: Warsztatu (szkice i studia), Człowieka (portrety przyjaciół i nieznajomych), Sacrum / Natury (studia i szkice do dekoracji kościoła Franciszkanów w Krakowie), japonizmu – Widok z okna pracowni artysty na kopiec Kościuszki, Antyku (ilustracje do Iliady), nowoczesnej typografii – Typograf, odnowiciel sztuki polskiej książki.

dr Anna Król

WYSPIAŃSKI
Muzeum Okręgowe w Toruniu
Otwarcie: 1 czerwca 2018 godz. 17:00
Wystawa czynna: 02.06. – 26.08.2018
Sala Wystaw czasowych, 2 p. Ratusz Staromiejski
Scenariusz i aranżacja: dr Anna Król